Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocukluk çağının en sık görülen psikiyatrik bozukluklarından biridir. Tedavi edildiğinde belirgin ilerleme ve düzelme elde edilebilmesinin yanı sıra tedavi edilmediğinde erişkinlik dönemine kadar psikiyatrik ve sosyal sorunlara yol açabilmesiyle ilgi çekmektedir.                                                               

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ

Aşırı hareketlilik ve dürtüsellik belirtileri:

- Aşırı Hareketlilik: 

Çocuklar erişkinlere göre daha canlı ve hareketlidir. Ancak bu durumun "aşırı hareketlilik" olarak nitelendirilebilmesi için; çocuğun kendi yaşıtlarıyla karşılaştırıldığında belirgin olarak fazla hareketli olması, bu davranışlarının oyun, anaokulu, okul gibi günlük işlevlerde , aile veya öğretmenler için sorun oluşturması gerekmektedir. 
 

·         Çoğu zaman elleri , ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.

·         Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.

·         Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır

·         Çoğu zaman, sakin bir biçimde i boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.

·         Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.

·         Çoğu zaman çok konuşur.

- Dürtüsellik:

Acelecilik, istekleri erteleyememe, sorulan sorulara çok çabuk yanıt verme, başkalarının sözlerini kesme ve sırasını beklemekte güçlük çekme gibi özellikler dürtüsellik sorunları bulunduğunu düşündürür.
 

·         Çoğu zaman sorulan soruları soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır.

·         Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.

·         Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer.

Dikkat Eksikliği Belirtileri:

Dikkatin bir noktaya toplanabilmesinde güçlük, dış uyaranlarla dikkatin çok kolay dağılabilmesi, unutkanlık, eşyalarını veya oyuncaklarını sık sık kaybetme ve düzensizlik gibi belirtiler dikkat sorunları bulunduğunu gösterir.
 

·         Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde, işlerinde ya da diğer etkinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar.

·         Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.

·         Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.

·         Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevleri, ufak tefek işleri ya da iş yerindeki görevlerini tamamlayamaz.

·         Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.

·         Çoğu zaman sürekli mental çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdir.

·         Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder.

·         Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.

·         Günlük etkinliklerde çoğu zaman unutkandır.

Dikkat sorunları ve aşırı hareketlilik – dürtüsellik ayrı ayrı ele alınmaktadır. Çünkü bazı bireylerde her iki sorun grubu bir arada, bazılarında ise sadece dikkat sorunu, bazılarında sadece aşırı hareketlilik – dürtüsellik bulunmaktadır. Yani Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan bireyler üç ayrı grupta yer almaktadır:

·         Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu , Bileşik Tip

·         Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu , Dikkatsizliğin önde geldiği tip

·         Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu , Hiperaktivite – impulsivitenin önde geldiği tip.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu birçok belirti grubunu içerdiği ve bazı psikiyatrik bozukluklarla sık olarak birlikte görüldüğü için bazı psikiyatrik bozukuluklarla karışabilmektedir. Bunlar arasında mental retardasyon ( zeka geriliği ), öğrenme bozuklukları,ü manik – depresif bozukluk, uyum bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, davranım bozukluğu ve madde kullanım boukluğu en sık görülenlerdir. 
Çocuk psikiyatrisi kliniklerinde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve bu psikiyatrik sorunlara çok sık rastlandığı için, genellikle iyi bir psikiyatrik değerlendirme ve öykü alınarak doğru tanı konulabilmektedir. 

Mental retardasyon olan çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna sık olarak rastlanmaktadır. Ancak Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların çok küçük bir kısmı mental retardedir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, her zeka düzeyi olan çocukta görülebilmektedir. Diğer yandan, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olmadığı halde, kendi kapasitesinin üstünde veya altında bir eğitim alan mental retarde çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerine rastlanabilmektedir. 

Öğrenme Bozukluğu genellikle çocuğun okuma, yazma veya matematik gibi özgül bir alanda zeka düzeyinin altında başarı göstermesidir. Buna karşın Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda, öğrenme ve okul başarısında özgül bir alanda olmaktan çok, genel bir etkilenme söz konusudur.

Manik Depresif Bozukluk ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun belirtileri birbiriyle benzerlikler gösterebilmektedir. Ancak temel farklılık, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu' nun çocukluktan beri varolan ve süreğen bir sorun olması; Manik - Depresif bozukluğun ise , dönemsel özellik göstermesi ve çocukluk veya ergenlik döneminde herhangi bir yaşta başlayabilmesidir. 

Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile çok sık olarak birlikte görülebilmektedir. Ancak, bu bozuklukların tek başlarına görülebildiği durumlar da söz konusudur. Bu bozuklukların belirtileri birbirinden farklıdır.

Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu'nun belirtileri:

·         Sık sık hiddetlenir.

·         Sık sık büyüklerle tartışmaya girer.

·         Büyüklerin isteklerine ya da kurallarına uymaya çoğu zaman etkin bir şekilde karşı gelir ya da bunları reddeder.

·         Çoğu zaman isteyerek başkalarını kızdıran şeyler yapar.

·         Kendi yaramazlıkları için çoğu zaman başkalarını suçlar.

·         Çoğu zaman alıngandır, çabuk darılır ya da başkalarınca kolay kızdırılır.

·         Çoğu zaman içerlemiş, kızgın ve güceniktir.

·         Çoğu zaman kincidir ve intikam almak ister.

Madde kullanan çocuk veya gençler madde etkisi altındayken Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna benzer belirtiler gösterebilirler. Ancak madde kullanmadıkları dönemde kolaylıkla doğru tanı konulabilmektedir. 

Davranma Bozukluğu Belirtileri:

·         İnsanlara ve hayvanlara karşı gösterilen saldırganlık:

- Çoğu zaman başkalarına kabadayılık eder, gözdağı verir ya da gözünü korkutur
- Çoğu zaman kavga dövüş başlatır.
- Başkalarının ciddi bir biçimde fiziksel olarak yaralanmasına neden olacak bir silah kullanmıştır.
- İnsanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır.
- Hayvanlara karşı fiziksel olarak acımasız davranmıştır.
- Başkasının gözü önünde çalmıştır. 
- Birisini cinsel etkinlikte bulunması için zorlamıştır.

·         Eşyalara zarar verme:

- Ciddi hasar vermek amacıyla isteyerek yangın çıkarmıştır.
- İsteyerek başkalarının malına mülküne zarar vermiştir. ( yangın çıkarma dışında )

·         Dolandırıcılık ya da hırsızlık:

- Bir başkasının evine, binasına ya da arabasına zorla girmiştir.
- Bir şey elde etmek, bir çıkar sağlamak ya da yükümlülüklerinden kaçınmak için çoğu zaman yalan söyler 
- Hiç kimse görmeden değerli şeyle çalmıştır.

·         Kuralları ciddi bir biçimde bozma.

- 13 yaşından önce başlayarak, ailenin yasaklarına karşın çoğu zaman geceyi dışarıda geçirmektedir.
- Anababasının ya da onların yerini tutan kişilerin evinde yaşarken en az iki kez geceleyin evden kaçmıştır.